Dấu hiệu phuộc xe bị hỏng và cách khắc phục

Hệ thống giảm xóc ( phuộc nhún ) của xe thường hư hỏng một cách âm thầm lặng lẽ cho đến khi có các triệu chứng rõ rệt thì đã bị hỏng khá nặng.

Phuộc nhún (giảm xóc) là một bộ phận đảm nhận việc chống xóc cho xe, đem lại sự vận hành êm ái bằng cách hạn chế các lực từ mặt đường (lốp xe) tác động lên khung sườn và toàn bộ xe. Thông thường xe máy có hai ống giảm xóc trước và sau bao gồm các bộ phận: lò xo, ty thủy lực, phớt chắn dầu, ống che bụi, đệm cao su, dầu,... Do đó, người sử dụng xe cần theo dõi và phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng để kịp thời sửa chữa hoặc thay thế.

Triệu chứng:

Dấu hiệu thứ nhất của việc hư hỏng giảm xóc là khi tải nặng hoặc đủ tải (2 người, 120 kg) đi vào gờ giảm tốc hoặc ổ gà thì đuôi xe bị văng, giật không ổn định. Đặc biệt khi vào đường xấu, toàn bộ lực từ mặt đường sẽ tác động lên khung sườn gây rung hoặc tê tay (nếu đi dài), xe đi có cảm giác không êm ái, cứng và xóc nảy hơn bình thường.
 

Rò rỉ dầu là dấu hiệu cuối cùng và dễ nhận biết nhất của việc hư hỏng giảm xóc.
​

Dấu hiệu thứ hai là giảm xóc có tiếng kêu cót két khi vận hành. Có thể ống giảm xóc đã bị méo hoặc lò xo bị han gỉ cọ xát vào ống bọc và thân ty thủy lực. Tiếng kêu cót két càng lớn khi xe đi vào đường xấu hoặc gờ giảm tốc.

Dấu hiệu thứ ba là khi tay lái không cân bằng, bị lạng sang một bên, điều này thấy rõ nhất khi hỏng giảm xóc trước ở những chiếc xe ga, lúc đó xe đi bị đảo, lệch hẳn lái sang một bên. Xe của bạn có thể đã bị gãy một bên lò xo hoặc bị cong ty thậm chí là gãy ty thủy lực.

Dấu hiệu thứ tư của việc hư hỏng giảm xóc là dầu bị rò rỉ và bám ướt vào ống giảm xóc. Thường khi phát hiện ra triệu chứng này cũng là lúc giảm xóc của bạn đã bị hư hỏng khá nặng, có thể là do hỏng phớt hoặc bị cong ty làm dầu chảy tràn ra ngoài.

Nguyên nhân:

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới việc hư hỏng phuộc nhún, có thể xuất phát từ thói quen sử dụng xe hàng ngày tới những lý do khách quan gây nên. Xe của bạn bị đổ, nghiêng dẫn tới cong giảm xóc (hoặc ty) gây nên việc chảy dầu, cọ xát vào ống lồng làm hỏng giảm xóc. 

Hầu hết các hệ thống giảm xóc sau của xe đều có vạch phân cách tải trọng dùng để điều chỉnh khi xe vận hành với một người hay chở thêm người hoặc đồ phía sau. Phổ biến nhất trên các dòng xe số phổ thông (Honda Dream, Honda Future,...) là có hai nấc điều chỉnh với ký hiệu một người hoặc hai người, một số dòng xe phân khối lớn thì có nhiều vạch trọng tải hơn.
 

Cần điều chỉnh nấc giảm xóc phù hợp với từng tải trọng.
​

Thông thường, người dùng hay bỏ qua việc điều chỉnh này khi có sự thay đổi trọng tải, ví dụ như khi chạy hai người kèm theo đồ vẫn để ở nấc chỉnh một người, điều này sẽ làm giảm tuổi thọ giảm xóc và gây nên việc hư hỏng không đáng có.

Việc vận hành xe trong điều kiện địa hình xấu, đường gồ ghề, nhiều ổ gà cũng làm giảm tuổi thọ của phuộc nhún. Cộng thêm xe bị bẩn, đất cát bám vào hệ thống giảm xóc (đặc biệt là giảm xóc sau xe ga) lâu ngày mà không chùi rửa sẽ làm xước ống lồng, xước ty thủy lực từ đó làm chảy dầu, tạo nên tiếng kêu khó chịu và giảm hiệu quả hoạt động của giảm xóc.
 

Chỉ cần thay thế các bộ phận hỏng của giảm xóc mà không cần thay cả cụm.
​

Hư hỏng phớt chắn dầu hoặc bạc phía trong ty thủy lực do vận hành lâu ngày mà không được bảo dưỡng cũng gây nên việc hư hỏng giảm xóc. Nhiều người dùng (đặc biệt là người buôn bán) còn chở hàng hóa là muối hoặc có chất a-xít bị rò rỉ chảy xuống cũng làm han gỉ và hư hỏng phuộc nhún. Xe để lâu ngày ngoài trời mà không được che chắn hoặc việc thay đồ không chính hãng (hoặc đồ không đảm bảo chất lượng) cũng là nguyên nhân gây nên tình trạng hư hỏng giảm xóc.

Một số thợ sửa xe máy kinh nghiệm lâu năm nói rằng việc bố trí giảm xóc sau kiểu thẳng đứng (trên xe Honda Lead hoặc SCR...) sẽ làm giảm xóc nhanh hỏng hơn so với kiểu bố trí hơi xiên chéo (giảm lực tác động trực tiếp), đặc biệt là trong điều kiện đường sá ở Việt Nam chưa thực sự tốt.

Khắc phục và sửa chữa:

Tùy theo mức độ hỏng hóc của hệ thống giảm xóc mà tiến hành sửa chữa hoặc thay thế cả cụm. Việc sửa chữa bao gồm nắn lại ty thủy lực nếu bị cong, mạ lại lớp mạ bên ngoài khi bị xước hoặc thay cả cụm ty. Phớt hoặc bạc phía trong hỏng thì chỉ cần thay thế những bộ phận này mà không nhất thiết phải thay cả cụm giảm xóc. Một số trường hợp lò xo bị han gỉ hoặc cong lệch mà ty, phớt còn tốt thì chỉ cần thay lò xo là được.
 

Người sử dụng xe cần theo dõi và phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng để kịp thời sửa chữa hoặc thay thế.
​

Trong hầu hết các trường hợp (trừ xe sử dụng một giảm xóc sau) nếu hỏng một giảm xóc cũng cần phải thay thế cả đôi, tránh trường hợp chỉ thay thế chiếc bị hỏng (mà không thay thế chiếc kia) dẫn tới việc xe mất cân bằng do sự không đồng đều của giảm xóc mới và cũ.

Chi phí thay thế cả cụm giảm xóc trước trên các dòng xe số phổ thông khoảng 1 triệu đồng, giảm xóc sau là 800.000 đồng. Đối với xe ga, thay thế cụm giảm xóc trước hết khoảng 1,5 triệu đồng và giảm xóc sau là 700.000 đồng (do chỉ có một chiếc).

Tư vấn và bảo dưỡng:

Chỉ cần một chút chú ý trong quá trình sử dụng xe cũng có thể giảm đáng kể thiệt hại do việc hư hỏng giảm xóc. Cần rửa xe thường xuyên, tránh để xe quá bẩn, lúc rửa cần nhắc thợ làm sạch bùn đất bụi bẩm bám quanh giảm xóc (đặc biệt là giảm xóc sau xe ga). Không chở quá nặng, vượt quá trọng tải khuyến cáo của nhà sản xuất, hạn chế phóng nhanh trên những đoạn đường xấu (gây nên lực tác động đột ngột làm giảm xóc nhanh hỏng).

Đặc biệt cần chú ý sử dụng chốt thay đổi tải trọng khi chở thêm người hoặc hàng hóa phía sau. Cần chú ý đổ đúng chủng loại dầu cho giảm xóc (dầu thủy lực), tránh việc dùng dầu động cơ thay thế. Nên bảo dưỡng định kỳ hệ thống giảm xóc khoảng một năm một lần để kịp thời phát hiện và sửa chữa ngay khi có sự cố.